Những vai diễn để đời của NSND Hoàng Dũng: Kinh điển và khó lòng thay thế

Đối với tất cả những người yêu nghệ thuật, cái tên Hoàng Dũng như một lời khẳng định chắc nịch về tài năng, sự tận tâm và tỉ mỉ trong từng vai diễn cùng những phút xuất thần kinh điển "diễn mà như không diễn" đã trở thành huyền thoại.

NSND Hoàng Dũng được công chúng biết đến rộng rãi bởi những vai diễn để đời trên màn ảnh nhỏ và sân khấu kịch nói. Đối với ông, sân khấu kịch chính là "thánh đường" mà ông luôn hằng trân quý và diễn xuất chính là đam mê để ông cống hiến trọn cuộc đời. Đáng tiếc rằng, người nghệ sĩ tài hoa ấy đã không tránh được vòng xoáy sinh, lão, bệnh, tử mà vĩnh viễn rời xa  "thánh đường" của mình, để lại cho người hâm mộ nỗi tiếc thương vô hạn và ký ức khó lòng phai mờ về những vai diễn đã ghi dấu đậm nét trong lòng công chúng lâu nay.

Kinh điển với vai diễn Hai Hùng của "Ăn mày dĩ vãng" trên sân khấu kịch

Cố nghệ sĩ Hoàng Dũng có niềm đam mê kỳ lạ với sân khấu kịch, ông đắm chìm vào môn nghệ thuật này bằng tất cả trái tim và khối óc như định mệnh của cuộc đời. Ông từng rút ra nguyên lý: “Không có đỉnh của vai diễn”. mỗi lần lên sân khấu, mỗi đêm diễn là một sáng tạo tươi mới về nhân vật của mình. 

Hoàng Dũng nổi lên từ nhân vật Phó giám đốc Chính, trong vở "Tôi và chúng ta" của Lưu Quang Vũ nhưng có lẽ vai diễn đáng nhớ nhất của ông trên sân khấu kịch chính là vai Hai Hùng của vở "Ăn mày dĩ vãng". Khán giả khi đó khó có thể quên màn hóa thân tuyệt với của nghệ sĩ Hoàng Dũng trong vai cựu binh Hai Hùng ở hai thời kỳ già, trẻ đan xen. Cảnh trước là một Hai Hùng mãnh liệt, làm kẻ thù hoảng hốt run sợ vì tài xuất quỷ nhập thần của mình trong chiến đấu; thì đến cảnh sau đó là một Hai Hùng già nua ngơ ngác đi tìm lại quá khứ, với những hơi thở hổn hển của thời gian. Những biến chuyển tâm lý liên tục gối đầu lên nhau làm cho người xem phải ngạc nhiên với nghệ thuật diễn xuất của một Hoàng Dũng tài hoa đầy mẫn cảm.

Sau này, ông còn có rất nhiều các vai diễn kinh điển khác như: vai Lãm trong Hà Nội đêm trở gió, Cả Khoa trong Cát bụi, Bá Nhỡ trong Tiếng đàn vùng Mê Thảo hay vai người bác sĩ trong Bình minh đó, Trái tim anh.

Vai chủ tịch Đinh Xuân Ẩn của "Đàn Trời" - Kẻ phản diện mưu mô chứng minh tài biến hoa đa dạng của người nghệ sĩ.

Bộ phim "Đàn Trời" có lẽ là tác phẩm chứng minh rõ nét tài biến hóa đa dạng của người nghệ sĩ từng được nhận xét là "con dao phay" của nghệ thuật diễn xuất, tức là ông đóng vai chính nghĩa cũng hay mà gian tà cũng giỏi. Từng hóa thân vào nhiều vai phản diện nhưng với NSND Hoàng Dũng, nhân vật chủ tịch tỉnh Đinh Xuân Ấn mới là vai xấu nhất của ông.

Khán giả xem phim quả thực đều phải cảm thấy ghê sợ và căm ghét gã chủ tịch nhiều mưu ô, biến chất, tham ô và sẵn sàng đạt được những thứ mình muốn bằng mọi thủ đoạn. NSND Hoàng Dũng từng chia sẻ: "Đây là vai diễn tôi rất thích, tôi luôn mong muốn được đóng một tác phẩm hay về dòng phim chính luận. Lần trước, tôi trượt phim "Chủ tịch tỉnh" vì bận rộn nên lần này, khi đọc kịch bản "Đàn trời", tôi đã bị thuyết phục. Dù đảm nhận một nhân vật xấu xa nhưng tôi thấy vui vì bộ phim đã thẳng thắn và mạnh mẽ vạch trần sự thật lên màn ảnh chứ không hề tránh né. Ông chủ tịch mà tôi đóng lần này không những tham ô mà còn có đời tư bê bối. Ông ta còn ra lệnh thủ tiêu nếu như ai đó cản đường mình. Tôi thích kiểu nhân vật hai mặt như thế. Nhiều người nói mặt tôi không hợp với loại vai này, nhưng tôi lại thấy, mặt tôi mới lừa được người xem"

Sau này, NSND Hoàng Dũng còn tiếp tục ghi dấu ấn trong các phim chính luận, lịch sử khác như vai chủ tịch Trần Nghĩa của "Sinh tử" hay vai thái sư Trần Thủ Độ.

Vai Phan Quân trong "Người Phán Xử" - hình tượng "Ông trùm" như được viết ra để dành riêng cho NSND Hoàng Dũng

Đây là vai diễn để đời trong sự nghiệp diễn xuất của NSND Hoàng Dũng. đến mức mà sau khi phim lên sóng, đi đâu người ta cũng gọi ông là "Ông trùm", từ người già đến trẻ nhỏ. Trong phim, NSND Hoàng Dũng vào vai Phan Quân, ông trùm tội phạm lọc lõi với nhiều thủ đoạn, xử lý mọi việc rất nguyên tắc, mạch lạc, quyết đoán, sắc sảo nhưng rất yêu thương gia đình, trọng tình nghĩa. Nhân vật này cũng có nhiều câu thoại có thể xếp vào hàng "bất tử" như : "Gia đình là cái tồn tại duy nhất. Còn những cái khác, có hay không, không quan trọng", "Cái chết vẫn hơn là sợ chết", "Tàn nhẫn là sức mạnh. Chỉ có những kẻ yếu thế mới sợ việc đó", "Tiền chỉ là ảo ảnh thôi. Dù con có là tỉ phú thì con vẫn sẽ không được tôn trọng nếu không biết tôn trọng cha mình"...

NSND Hoàng Dũng từng chia sẻ, Phan Quân và ông có nhiều điểm tương đồng trong tính cách. Lý giải về lý do Phan Quân được yêu mến, NSND Hoàng Dũng nói: "Vì Phan Quân là kết tinh của những gì đời nhất, thực nhất, sinh động nhất về một con người phải cùng lúc dùng đến nhiều bộ mặt, vì vậy tất cả chúng ta đều tìm thấy sự đồng cảm từ nhân vật".

Vai diễn cuối cùng: Vai ông Phương trong phim "Trở về giữa yêu thương"

Trong tác phẩm cuối cùng của cuộc đời mình, NSND Hoàng Dũng đảm nhận vai ông Phương, một cựu Giám đốc tính nghiêm nghị, có phần quan cách nhưng tốt bụng. 

Khi nói về vai diễn này, NSND Hoàng Dũng nhận thấy mình và nhân vật ông Phương có điểm chung là đều đảm nhiệm chức giám đốc của một đơn vị, lại cùng độ tuổi nên ông có nhiều đồng cảm với nhân vật. Đó là sự đồng cảm của lứa tuổi, thế hệ. Để vào vai diễn này, NSND Hoàng Dũng đã giảm cân vì theo ông, hình ảnh gầy sẽ hợp với nhân vật, một người về hưu mà vẫn phải nghĩ đến việc "cơm áo gạo tiền" của gia đình nhưng thực tế là lúc này, sức khỏe của NSND Hoàng Dũng đã có dấu hiệu xấu vì những cơn đau hành hạ.

Đạo diễn Trịnh Lê Phong kể lại: "Lúc nào anh Dũng đau thì ngồi nghỉ. Nghỉ ngơi một lúc anh đứng lên lại quay được tiếp, nên hiện tại, phim không bị ảnh hưởng tiến độ". Khi đó, NSND Hoàng Dũng đang bị viêm cơ, chỉ ho cũng khiến ông đau đớn, ông chia sẽ có ngày chỉ ngủ được 2 tiếng, ngồi dậy cũng khó nhưng ông vẫn kiên trì theo đúng tiến độ của đoàn làm phim, hoàn thành xuất sắc vai diễn để lần cuối đem đến cho khán giả một tác phẩm tuyệt vời nữa.

Cuối cùng thì người nghệ sĩ tài hoa ấy đã phải dừng chân trên chặng đường nghệ thuật, ông đã thực sự "Trở về với yêu thương" trong vòng tay của những người đồng nghiệp đi trước, một vì sao rực rỡ trên bầu trời nghệ thuật đã tắt đi ánh sáng, nhưng có lẽ ông không còn tiếc nuối hay hối hận vì điều gì nữa, bởi những di sản mà ông để lại, niềm đam mê cháy bỏng và tinh thần, trách nhiệm cao cả của một người nghệ sĩ hàng đầu sẽ còn sống mãi để truyền lửa cho những thế hệ nghệ sĩ tiếp theo lấy làm kim chỉ nam trong cuộc đời và sự nghiệp.